تکوک طلایی گوزن اشکانی

تکوک طلایی گوزن اشکانی

تکوک‌ها یا ریتون ها، جام‌هایی به شکل شیپور اند که در انتها به شمایلی حیوانی منتهی می شوند و یا کاملا به شکل یک حیوان ساخته می شوند. این ظروف در آسیای میانه به خصوص ایران، یونان و ایتالیا تاریخچه درازی دارند و در واقع تاریخچه تکوک ها در ایران به ۶ هزار سال قبل بر می گردد. در یکی از جنگ های یونان و ایران باستان، پس از آن که یونانیان به پیروزی رسیدند، تکوک های بسیاری را با خود به عنوان غنیمت به یونان بردند. پس از کمی، ساخت ظروف تکوک به تقلید در یونان باستان نیز رواج یافت و به نام ریتون در میان مردم شناخته شد.

تکوک گوزن پیش رو درست همانند یک گوزن واقعی و با جزئیات فوق العاده ای خلق شده، به گونه ای که حتی رگ های پوزه حیوان به زیبایی به نمایش گذاشته شده اند. چشمان عریض و منبت کاری شده گوزن به همراه پاهای کشیده اش که گویی آماده جهش است، بر وجه حقیقی بودن گوزن می افزاید. همان طور که گفته شد از تکوک گوزن همانند دیگر تکوک ها یا ریتون ها به عنوان مشربه استفاده می کردند به گونه ای که نوشیدنی را از بخش بالایی تکوک در آن ریخته و مایع از سوراخ روی بدن و میان پاهای جلویی گوزن، به کمک یک پیچ به بیرون هدایت می شد. هم اکنون این پیچ در تکوک طلایی گوزن موجود نیست و تنها سوراخ آن قابل مشاهده است. 

ویژگی های سبکی این تکوک طلایی نشان دهنده آن است که ریتون گوزن در شمال غربی ایران و در میان سال های ۵۰ پیش از میلاد تا سال ۵۰ میلادی ساخته شده است. منطقه شمال غربی ایران تا سال ها تحت تملک امپراتوری هخامنشی بود تا آن که اسکندر مقدونی به ایران حمله کرد و هخامنشیان را شکست داد و این چنین شد که مدتی این منطقه در دست حکومت سلوکیان بود. البته این حکومت یونانی دیری نپایید و به زودی اشکانیان بر ایران زمین مسلط شدند. ساخت چنین تکوک هایی نیز پیشینه دراز در تاریخ ایران دارد، اما نقوش گل روی بدنه تکوک طلایی گوزن از هنر سلوکیان گرفته شده است.

جنس تکوک گوزن مورد نظر از نقره بوده که پس از اتمام ساخت با لایه ای از طلا پوشانده شده و ارتفاعی در حدود ۳۰ سانتی متر دارد. متأسفانه تکوک گوزن اشکانی امروزه در موزه موزه جی پل گتی در لس آنجلس نگهداری می شود. 

دوره تاریخی: امپراتوری اشکانی (پارت ها)

زمان ساخت: سال ۵۰ پیش از میلاد تا سال ۵۰ میلادی

جنس: نقره پوشیده از طلا

مشخصات ظاهری: ارتفاع: ۲۷.۵ سانتی متر، عرض: ۴۶ سانتی متر، قطر: ۱۲.۷ سانتی متر

محل نگهداری: موزه جی پل گتی، لس آنجلس