عود سوز سلجوقیان

عود سوز سلجوقیان به شکل شیر

شاید ندانید اما استفاده از عودها پیشینه ای کهن در ایران زمین داشته و از آن ها به صورت عمده ای در طب ایرانی اسلامی استفاده می کردند. جالب آن که عودها انواع مختفی دارند و تنها به شکل امروزی و رایج آن محدود نمی شوند. در گذشته عودها شامل گیاهان خرد شده، چوب‌های خام، موادی روغنی و پودری نیز بوده است. پیش ترها در ایران عادت داشتند که از عودها به هنگام میهمانی ها و اتفاقات خاص استفاده کنند، به گونه ای که عود را سوزانده و میهمان را در معرض بوی خوش آن قرار می دادند. پس از آن نیز با پاشش گلاب این روند را تمام می کردند.

ساخت و کاربرد عودسوزهایی به شکل حیوانات در دوره سلجوقیان بسیار پرکاربرد و رایج بودند و عودسوز پیش رو که به شکل یک شیر خلق شده، یک نمونه استثنائی از این دست است چرا که اندازه ای بسیار بزرگ تر از دیگر عودسوزهای این دوره داشته، حکاکی های روی آن با دقت، ظرافت و تمیزی بسیاری انجام شده و همچنین اطلاعات بسیاری بر روی بدنه آن حک شده است. از آن جمله می توان به نام مالک و سازنده این عودسوز منحصر به فرد و زمان ساخت آن اشاره کرد. عودسوز از قسمت سر شیر جدا می شود که از آن برای گذاشتن عود و دیگر مواد خوشبو کننده درون ظرف استفاده می شود. بر روی بدنه عودسوز نیز سوراخ ها و حفره هایی در اشکال زیبا تعبیه شده تا دود و بوی عود از آن به بیرون راه یابد. از روی شمایل باشکوه این عود سوز زیبا و دیگر ویژگی های خاص آن می توان دریافت که عودسوز شیر شکل برای خانه ای مجلل و اعیانی ساخته شده است.

همان طور که گفته شد عود سوز شیر شکل ابعاد بزرگی داشته به گونه ای که ارتفاعش در حدود ۸۵ سانتی متر بوده و طولی ۸۲ سانتی متری دارد. جنس این عود سوز ار برنز است و با حکاکی ها و پرچ کاری های جالب توجهی تزئین شده است. عودسوز شیر شکل هشتصد سال پیش در شهر تایباد، استان خراسان خلق شده اما امروزه در گالری ۴۵۳ موزه متروپولیتن در معرض دید عموم قرار دارد.

دوره تاریخی: دوره اسلامی، حکومت سلجوقیان

زمان ساخت: سال ششم خورشیدی، سال ۵۳۴

جنس: برنزی، حکاکی شده، پرچ کاری شده

ابعاد:  ارتفاع ۸۵.۱ سانتی‌متر ؛ طول: ۸۲.۶ سانتی‌متر ؛ عرض: ۲۲.۹ سانتی متر؛ 

محل ساخت: ایران، خراسان، تایباد

محل نگهداری: موزه متروپولیتن، نیویورک