ترومپت با سر انسان

ترومپت با سر انسان | ساز موسیقی ۴ هزار ساله ایرانی

 تمدن مرو-بلخ یکی از تمدن های کهن ایرانی است که مربوط به نواحی افغانستان و ترکمنستان امروزی است و قدمت آن به عصر برنز و سال های ۲۳۰۰–۱۷۰۰ پیش از میلاد بر می گردد. از آنجا که این تمدن در محوریت رود آمودریا ایجاد شده بود در دنیا با نام تمدن آمودریا نیز شناخته می شود. جالب است بدانید که بقایا و نشانه های این تمدن توسط باستان شناسی روسی در سال ۱۹۷۶ کشف شد. یکی از آثار باشکوه به جا مانده از این تمدن مجموعه تندیس های بانو نشسته است که با نام شاهدخت باختری معروف شده اند. با یکی از این مجسمه ها آشنا شوید: تندیس شاهدخت باختری 

در تمدن مرو-بلخ انواع مختلفی از ترومپت ها به چشم می خورد که در مجموع به سه بخش عمده تقسیم می شوند: ابتدایی ترین ترومپت ها که مخروطی کم ارتفاع و یا لبه ای زبانه دار داشته، ترومپت های نوع دوم که کمی پیشرفته تر بوده و یک برجستگی ساده در وسط خود داشتند و در نهایت نوع سوم و پیشرفته ترین آن ها بود که شمایلی از سر انسان یا حیوان در وسط ترومپت به چشم می خورد. در لبه مخروطی تمامی ترومپت ها، قسمتی برگشته و برش خورده وجود دارد.

ساخت چنین ترومپت ها مهارت بسیاری می طلبد خصوصا هنگامی که از فلز با ارزشی ساخته شده باشند. آزمایشات اشعه ایکس این آلات موسیقی نشان داده که ترومپت های زرین و سیمین باستانی در نهایت تعجب، تنها از یک قطعه پدید آمده اند. هنرمندان باستانی بلخ با دقت بسیار و با استفاده از چکش و سندان، شکل ترومپت را از یک قالب ایجاد کرده اند. قسمت جالب ماجرا آن جاست که حتی زبردست ترین زرگران عصر ما نمی توانند چنین ترومپتی را بدون استفاده از حداقل یک محل جوش بسازند. البته شگفتی این ترومپت تاریخی به همین جا محدود نمی شود و اوج هنر صنعتگران ۴۰۰۰ سال پیش در ساخت بخش سر ترومپت نمایان می شود. بخش برجسته و سر مانند ترومپت با جزئیات و ظرافت بسیار قابل توجهی خلق شده است. چهره مرد ترومپت ریش کوتاهی دارد و اگر دقت کنید برجستگی کوتاهی در کنار لب او می بینید که نشان گر سبیل اوست. 

باید اشاره کرد که عبارت «ساز موسیقی» آن قدرها هم برای کارکرد این دست وسایل دقیق نیست و مردمان باستانی بیش تر از آن ها برای تولید صدا استفاده می کردند تا خلق نوا و موسیقی. جالب آن که صدای تولیدی این ترومپت ها بسیار به صدای گوزن های ماده در طی فصل جفت گیری شباهت دارد. به نظر می رسد از این ترومپت ها برای فریب گوزن ها و شکار آن ها استفاده می شده.

 

دوره تاریخی: تمدن بلخ و مرو یا تمدن آمودریا

زمان ساخت: اواخر هزاره سوم تا هزاره دوم پیش از میلاد

محل ساخت: ایران باستان، در محدوده شمال افغانستان و باختر

جنس: نقره

محل نگهداری: موزه لوور، پاریس