پلاک طلایی مرد ماد با خنجر

پلاک طلایی مرد ماد با خنجر | از گنجینه جیحون

در دهه های آخر قرن نوزدهم میلادی مجموعه ای ارزشمند از سکه ها، آثار طلا و نقره ای درنيايشگاهی درمنطقۀ تخت قباد، نزديک رودجيحون ـ آمودريا (پرآب ترین رود آسیای میانه) کشف شد.

این گنجینه متعلق به زمان امپراطوری پارس ها می باشد که ازمصر و دريای اژه، تا افغانستان و دره سند را در اختيار خود داشته است.

 گنجينه آمودریا، مجموعه ۱۷۰ شی از دستبند و بازوبند، پلاک های طلا و نقره با نقش برجسته، ارابه طلايی با چهار اسب و قطعات بسیار  زيبا و هنرمندانه به جای مانده از دوره هخامنشیان تشکيل شده که امروز در موزه بریتانیا، موزه ویکتوریا و آلبرت نگهداری می شود. این گنجینه به نام "جیحون"، "آمودریا" و " اکسوس" شناخته شده است. در میان آثار هخامنشی این گنجینه، یک پلاک زرین به بلندی ۱۵ سانتی متر با نقش مردی برسم (شاخه ای بریده) در دست  حکاکی شده است.

تصویر این مرد به شیوه حجاری های تخت جمشید کار شده، او لباسی به سبک لباس مردمان مادی (یکی از اقوام ایرانی پیش از هخامنشی) دارد، یک آکیناکه (شمشیرکوتاه) بر کمرش آویخته و دسته ای برسم در دست راست و جلوی سینه نگه داشته است. به خاطر برسمی که در دست دارد محققین او را یک مجری مراسم مذهبی می دانند.

این پلاک، یکی از ۵۰ پلاک نازک گنجینه جیحون یا آمودریاست و به احتمال زیاد نذری یا وقفی بوده که به پرستشگاه یا زیارتگاه اهدا شده است. پلاک زرین مرد مادی امروز در موزه بریتانیا نگهداری می شود.

چرا این گنجینه ارزشمند باید در موزه های خارجی باشد؟!

یکی از فرماندهان ارتش انگلیس به نام «کاپیتن برتون» در اواخر قرن نوزدهم، در میانه ی راه پیشاور به کابل تعدادی بازرگان را میبیند که اسیر دست راهزنان بودند. وی آن ها را نجات داده و در همین زمان از موضوع گنجی که به همراه بازرگانان بود، باخبر شد. پس از آن «برتون» تعدادی از اشیای گنجینه را خریداری کرد و به انگلیس برد. از سویی دیگر "سراگوستوس فرانک" مدیر موزه انگلیس با خریداری تکه هایی دیگر در "راولپندی پاکستان" و نقاطی از هند، توانست مجموعه آمودریا را تکمیل کند. بدین گونه، گنجینه ارزشمند آمودریا زینت بخش موزه های بریتانیا، موزه ویکتوریا و آلبرت شد.

 قدمت: قرن چهارم و پنجم پیش از میلاد (هخامنشی)

جنس : طلا

اندازه : ۱۵ سانتی متر ارتفاع وزن ۷۵٫۵ گرم

محل کشف: تخته قباد تاجیکستان

وقف کننده به موزه بریتانیا: سر.ای.دبلیو.فرانکز

محل نگهداری: موزه بریتانیا